• Yapıların Zelzeleye Karşı Güçlendirilmesi
• Karbon Lifli Polimer ile Konuttan Taşınmadan Yapıların Güçlendirilmesi Mümkün
• Projeye Uygun Hakikat Güçlendirme Metodu ile Zayıf Yapıları Sarsıntıya Sağlam Hale Getirebiliriz.

Nato ve Tübitak tarafından desteklenen, karbon lifli polimer ile bina güçlendirme projesi 2008 yılında Hatay’da örnek bir araştırma projesi olarak başladı. Dünyanın rastgele bir yerinde çok katlı eski bir binanın rehabilite edilmesi için birinci kere bu teknik kullanıldı. O periyot ODTÜ’de vazife yapan Prof. Dr. Güney Özcebe ve Prof. Dr. Barış Binici önderliğinde yürütülen güçlendirme projesinde MasterBrace markalı karbon lifli polimer sistemi de kullanıldı. 9 katlı binada 5 ay üzere kısa bir müddette uygulamalar yapılarak proje 2009’da tamamlandı.

6 Şubat 2023 tarihinde Pazarcık ve Elbistan merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki sarsıntılar 11 vilayette büyük yıkıma yol açarken binlerce vatandaşımız hayatını kaybetti. Eski yapı stokunun ağır olduğu Hatay’da en çok etkilenen vilayetlerden biri oldu. 2008 yılında Antakya’da bir sitede karbon lifli polimer kullanılarak güçlendirme yapılan bina ayakta kalırken tıpkı mimari yapıya sahip olan güçlendirilmemiş öteki blok büsbütün yıkılmıştır.

Depremler sonrası güçlendirme projesini yürüten Prof. Dr. Güney Özcebe, ayakta kalan bina ile ilgili şu sözleri kullandı: “Temel gayemiz insanları konutlarından çıkarmadan, mümkün olduğu kadar onları yerlerinde tutarak binalarını can güvenliklerini sağlayabilecek bir performans seviyesine çekmekti. Bu çok kıymetli bir hedefti. Antakya’da olağan kaidelerde göçme arifesine gelmiş bir binayı içindeki sakinlerini çıkarmadan hatta onlarla vakit geçirerek onardık. Sarsıntıda binanın içindeki bütün beşerler kurtuldu. Binadaki her bir kişinin bugün sağlıklı olarak hayata tutunması bir akademisyenin alabileceği en büyük ödüldür.“

Son zelzelelerde görülmektedir ki, ülkemizde yeni yapıların zelzeleye sağlam tasarlanması ve üretilmesinin yanında, öncelikli giderilmesi gereken sorun, mevcut riskli yapı stokunda zelzele güvenliğinin sağlanmasıdır. İstanbul’da riskli binaların yıkılarak yine yapılması, vakit, adet, etkilediği nüfus, ekonomik ölçek ve fiziki imkanlar dikkate alındığında pek muhtemel değildir. Bina güçlendirme uygulamalarında yüksek teknolojiye duyulan ihtiyaç bir sefer daha karşımıza çıkmaktadır. İnsanların meskenlerini boşaltmalarına gerek kalmadan inançlı, kolay ve süratli güçlendirme uygulamalarının gerçekleştirilmesi için yeni teknolojilerden yararlanmak kaçınılmazdır.

Kompozit materyal teknolojilerinde son yıllarda yaşanan gelişmeler bu gereçlerin yapı bölümünde de kullanılmalarına imkan vermiştir. Lifli Polimer (FRP) olarak isimlendirilen bu materyaller Master Builders Solutions tarafından MasterBrace® markası altında 25 yılı aşkın müddettir yapı bölümünde kullanılmaktadır. MasterBrace® sistemleri karbon, cam ve aramid lifli kumaş, ön- üretimli plaka ve çubuklardan oluşan lifli polimer (FRP) gereçlerini ve bu gereçleri yapı elemanları ile birlikte kompozit yapı kazanmalarını sağlayan özel kimyasal yapıştırıcıları içermektedir. MasterBrace® FRP sistemleri uzman uygulayıcıları tarafından son derece profesyonel biçimde kolay uygulanabilen, proje müsaade verdiği sürece uygulama sırasında yapının boşaltılmasını gerektirmeyen, kısmi sınırlamalarla uygulanarak ömür konforunu etkilemeyen yüksek teknolojili eserlerden oluşur.

Lifli Polimer (FRP) sistemleri ile yapılacak güçlendirmelerin ilgili yönetmeliklere uygun olarak projelendirilmesi çok kıymetlidir. Rastgele bir yönetmeliğe dayanmadan büsbütün sezgisel/kontrolsüz olarak hazırlanan uygulama projeleri yarar yerine ziyan verebilir.   Ülkemizde 2018 yılında güncellenen Sarsıntı Yönetmeliğinde yer alan “Mevcut Binaların Kıymetlendirilmesi ve Güçlendirilmesi” bahisli bölüm Lifli Polimer (FRP) sistemler ile güçlendirme asıllarını da içermektedir. Güçlendirme projelerinin ve uygulamalarının, konusunda uzman mühendisler tarafından yapılması binanın sarsıntı hareketi altında öngörülen davranışı göstermesi açısından son derece değerlidir.

Mevcut binaların sarsıntı güvenliklerinin sağlanmasının yanında zelzeleleri hafif ve orta hasarla atlatmış yapıların da onarılıp güçlendirilmesi yoluyla tekrar kullanıma kazandırılması ülke iktisadı için vazgeçilemez bir gerçekliktir. Hasarlı binaların tamiri ve güçlendirilmesi de son derece önemli, profesyonellik isteyen bir süreçtir. Yanlış yapılan güçlendirme projesi ve uygulaması sarsıntısı hasarlı bir halde atlatabilecek bir binanın yıkılmasına bile sebep olabilir. Uzman mühendisler tarafından projelendirilmiş ve uzman takımlar tarafından, dokümanlı olan eserlerin kullanıldığı uygulamalar hakikat güçlendirmeyi sağlayabilir.

Onarım ve güçlendirme sürecinde kullanılacak materyallerin de üstün özelliklere sahip olmaları gerekmektedir. Hasarlı beton tamiratında kullanılacak tamir harçları mevcut betonla muadil yahut üstün mekanik özelliklere (basınç dayanımı, eğilme dayanımı, elastisite modülü vs.) sahip olmalıdır. Bunun yanı sıra mevcut betona nazaran durabilitesinin çok daha yüksek olması gerekmektedir. Bu ana prensiplerden yola çıkılarak Master Builders Solutions Ar-Ge merkezlerinde 50 yıla yakın bir süredir MasterEmaco® tamir harçları geliştirilmektedir. Emaco® serisi çabucak hemen her türlü betonun tamiratını gerçekleştirecek ve o betonlara ahenk sağlayacak çok farklı tiplerde tamir harçları içermektedir.

Deprem birlikte yaşamak zorunda olduğumuz bir gerçek olsa da sahip olduğumuz bilgi birikimi, deneyim ve teknoloji çaresiz kalmamamızı, bilimsel tahliller üretmemizi sağlamaktadır. Master Builders Solutions Yapı Kimyasalları olarak ülkemize ve insanlara karşı duyduğumuz sorumluluk ile daima çalışarak hayat kalitemizi yükseltecek memleketler arası standartlarda teknolojik eser ve hizmet sunuyoruz.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı